Złożony związek czynników ryzyka w TIA i lekkim udarze mózgu — znaczenie dla spersonalizowanej profilaktyki wtórnej

Przemijające niedokrwienie mózgu (TIA, transient ischemic attack) oraz lekkie udary mózgu stanowią istotne sygnały ostrzegawcze, często poprzedzając poważniejsze i prowadzące do głębokiej niepełnosprawności udary. Ostatnie obszerne badanie opublikowane w JAMA Neurology rzuca nowe światło na złożoną współzależność chorób u tych pacjentów oraz ich znaczenie dla strategii profilaktyki.

Omawiane międzynarodowe badanie kohortowe wykorzystujące bazę danych rejestru TIAregistry.org obejmowało szczegółową analizę dużej grupy 3847 pacjentów, którzy doświadczyli TIA lub lekkiego udaru mózgu. Badanie trwało od 1 czerwca 2009 do 31 grudnia 2011 roku, z okresem obserwacji trwającym do pięciu lat. Głównym celem było wykorzystanie systemu klasyfikacji ASCOD (miażdżyca, choroba małych naczyń, patologia serca, inna przyczyna lub rozwarstwienie) do oceny współistnienia podstawowych przyczyn oraz związanego z nimi pięcioletniego ryzyka wystąpienia głównych zdarzeń naczyniowych, w tym udaru mózgu, ostrego zespołu wieńcowego lub śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Wyniki badania są zarówno odkrywcze, jak i niepokojące. Spośród 998 pacjentów zidentyfikowanych z prawdopodobną lub możliwą miażdżycą tętnic mózgowych, znacząca część badanych wykazywała również chorobę małych naczyń (49%) oraz patologię serca (28%). Ta współzależność wielu patologii podkreśla złożoność interakcji naczyniowo-mózgowych czynników ryzyka w tej grupie pacjentów.

Co ciekawe, badanie wykazało, że ryzyko wystąpienia głównych zdarzeń naczyniowych w ciągu pięciu lat znacznie różni się w zależności od choroby podstawowej. W porównaniu z pacjentami bez żadnej z pięciu kategorii chorób ASCOD, ci z miażdżycą jako przyczyną mieli prawie pięciokrotnie wyższe ryzyko udaru mózgu. Podobnie, pacjenci z przyczynową chorobą małych naczyń lub patologią serca mieli odpowiednio 2,5 lub 4 razy wyższe ryzyko.

Wyniki mają istotne znaczenie dla praktyki klinicznej. Podkreślają potrzebę indywidualnego podejścia do profilaktyki wtórnej u pacjentów, którzy doświadczyli TIA lub lekkiego udaru mózgu. Tradycyjna strategia „jedno rozwiązanie dla wszystkich” może nie wystarczać do wyeliminowania zróżnicowanych i nakładających się na siebie czynników ryzyka obecnych w tej grupie pacjentów. Badanie sugeruje raczej bardziej spersonalizowane podejście, dostosowujące strategię profilaktyki wtórnej do konkretnych podstawowych patologii. Może to obejmować bardziej ukierunkowane stosowanie terapii przeciwpłytkowej, statyn, leków przeciwnadciśnieniowych i modyfikacji stylu życia, w zależności od unikalnego profilu ryzyka pacjenta.

Badanie Lavallée i współpracowników stanowi wezwanie do zmiany paradygmatu w podejściu do profilaktyki wtórnej u pacjentów po TIA i lekkim udarze mózgu. Złożona współzależność miażdżycy, choroby małych naczyń i patologii serca u tych pacjentów wymaga bardziej indywidualizowanego podejścia do leczenia i profilaktyki. To badanie nie tylko znacząco przyczynia się do naszego zrozumienia patofizjologii TIA i lekkich udarów mózgu, ale także toruje drogę do bardziej skutecznej i spersonalizowanej opieki nad pacjentem. W miarę jak kontynuujemy rozwiązywanie kwestii chorób naczyniowo-mózgowych, badania takie jak to, oferują mapę drogową do bardziej ukierunkowanych interwencji, ostatecznie poprawiając wyniki dla pacjentów w dłuższej perspektywie.

Klasyfikacji ASCOD używa się do oceny przyczyn udaru mózgu. ASCOD to akronim, który odnosi się do pięciu potencjalnych źródeł udaru: A — atherosclerosis (miażdżyca): odnosi się do miażdżycy dużych tętnic, takich jak tętnica szyjna, która może prowadzić do udaru poprzez zwężenie tętnic lub tworzenie się skrzeplin. S — small vessel disease (choroba małych naczyń): dotyczy uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w mózgu, co może prowadzić do udarów niedokrwiennych, często nazywanych udarami lakunarnymi. C — cardiac pathology (patologia serca): obejmuje choroby serca, takie jak migotanie przedsionków, które mogą powodować udary przez tworzenie się skrzeplin w sercu, które następnie mogą podróżować do mózgu. O — other causes (inne przyczyny): ta kategoria obejmuje rzadsze przyczyny udaru, takie jak zaburzenia krzepnięcia krwi, naczyniaki czy zapalenie naczyń. D — dissection (rozwarstwienie tętnic): odnosi się do rozwarstwienia ściany tętnicy, co może prowadzić do udaru poprzez tworzenie się skrzeplin lub bezpośrednie zamknięcie tętnicy.

Źródło: Lavallée P.C., Charles H., Albers G.W. et al. Underlying Causes of TIA and Minor Ischemic Stroke and Risk of Major Vascular Events. JAMA Neurol 2023; 80(11): 1199–1208.