Zespół niespokojnych nóg czynnikiem ryzyka otępienia?

Ostatnio opublikowane w Alzheimer's Research and Therapy badanie wykazało, że zespół niespokojnych nóg (RLS, restless legs syndrome) jest powiązany z podwyższonym ryzykiem rozwoju otępienia u osób starszych, co sugeruje, że zespół ten może stanowić samodzielny czynnik ryzyka rozwoju otępienia lub też być jego bardzo wczesnym, pozapoznawczym objawem. W omawianym badaniu kohortowym obejmującym dużą populację dorośli z RLS byli znacznie bardziej narażeni na rozwój demencji w okresie ponaddziesięcioletnim niż ich rówieśnicy bez RLS. Ogólnie wiadomo, że RLS jest związany ze złą jakością snu, depresją/lękiem, złą dietą, mikrowaskulopatią i hipoksją, a wszystkie te czynniki są też znanymi czynnikami ryzyka rozwoju otępienia. Jednak związek między RLS a występowaniem otępienia nie był dotąd jasny.

Naukowcy przeprowadzili badanie, w którym porównali ryzyko rozwoju otępienia ogółem, choroby Alzheimera (AD, Alzheimer disorder) i otępienia naczyniowego (VaD, vascular dementia) wśród 2501 osób dorosłych z nowo zdiagnozowanym RLS i wśród 9977 dopasowanych osób z grupy kontrolnej uczestniczących w tzw. kohorcie osób starszych w Koreańskiej Narodowej Służbie Ubezpieczeń Zdrowotnych (KHIS-EC, Korean National Health Insurance Service–Elderly Cohort), będącą ogólnokrajową populacyjną kohortą dorosłych w wieku 60 lat i starszych. Średni wiek kohorty wynosił 73 lata, a większość uczestników stanowiły kobiety (65%). Spośród wszystkich 12 478 uczestników, u 874 (7%) rozwinęło się otępienie z dowolnej przyczyny podczas obserwacji, u 475 (54%) rozwinęła się AD, a u 194 (22%) VaD.

Częstość występowania otępienia ogółem była znacznie wyższa w grupie RLS niż w grupie kontrolnej (10,4% vs. 6,2%). Częstość występowania AD i VaD (odpowiednio 5,6% i 2,6%) była również wyższa w grupie RLS niż w grupie kontrolnej (odpowiednio 3,4% i 1,3%). W analizie regresji Coxa, RLS był istotnie związany ze zwiększonym ryzykiem rozwoju otępienia ogółem [skorygowany współczynnik ryzyka (aHR, adjusted hazard ratio), 1,46; 95% CI, 1,24–1,72], AD (aHR 1,38; 95% CI, 1,11–1,72) i VaD (aHR, 1,81; 95% CI, 1,30–2,53).

Naukowcy zauważają, że RLS może poprzedzać pogorszenie funkcji poznawczych prowadzące do demencji i sugerują, że RLS można uznać za „nowo zidentyfikowany” czynnik ryzyka lub objaw zapowiadający rozwój otępienia i choć, oczywiście, potrzebne są dalsze badania, to rozpoznanie RLS już teraz może wskazywać na konieczność dokładniejszej obserwacji pod kątem rozwoju otępienia i stosowania bardziej intensywnego postępowania profilaktycznego i poprawy snu.

Źródło: Kim K.Y., Kim E.H., Lee M. i wsp. Restless leg syndrome and risk of all-cause dementia: a nationwide retrospective cohort study. Alz Res Ther 2023; 15:46.