Wpływ stosowania neuroleptyków na zdrowie osób z otępieniem

Rosnąca liczba osób cierpiących na otępienie, których liczba globalnie może wzrosnąć do około 152,8 mln w 2050 r., sprawia, że zrozumienie i optymalizacja leczenia farmakologicznego w tej grupie pacjentów na kluczowe znaczenie. Leki przeciwpsychotyczne, chociaż szeroko stosowane w leczeniu objawów behawioralnych i psychologicznych związanych z otępieniem, budzą pewne obawy ze względu na potencjalne ryzyko zdarzeń niepożądanych. Przeprowadzone w Wielkiej Brytanii badanie kohortowe dostarcza nowych danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków z tej grupy.

Badanie przeprowadzono na dużym zbiorze danych, obejmującym dorosłych pacjentów z otępieniem (w wieku 50 lat i więcej), korzystając z bazy danych CPRD (Clinical Practice Research Datalink). Analizowano związek pomiędzy stosowaniem leków przeciwpsychotycznych a ryzykiem wystąpienia szerokiej gamy niekorzystnych zdarzeń zdrowotnych, takich jak udar mózgu, zakrzepica żył głębokich, zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, złamania, zapalenie płuc oraz ostra niewydolność nerek.

Stwierdzono, że osoby leczone neuroleptykami wykazywały około 1,3- do 2,2-krotnie większe ryzyko zapalenia płuc, ostrej niewydolności nerek, zakrzepicy żył głębokich, udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego lub niewydolności serca w porównaniu do osób, które ich nie otrzymywały. Różnica w ryzyku absolutnym była największa w przypadku zapalenia płuc: u około 7% pacjentów rozpoznano zapalenie płuc w porównaniu z około 3% osób, które nie otrzymywały neuroleptyków. Badanie wykazało również, że ryzyko tych zdarzeń jest znacznie wyższe w pierwszym tygodniu po rozpoczęciu leczenia neuroleptykami, co sugeruje potrzebę szczególnej ostrożności w tym okresie. Badanie wykazało, że typowe neuroleptyki (np. haloperidol) wiążą się z wyższym ryzykiem większości badanych zdarzeń niepożądanych w porównaniu z neuroleptykami atypowymi (np. risperidon, kwetiapina). Haloperidol w szczególności związany był z wyraźnie wyższym ryzykiem złamań, zapalenia płuc oraz ostrej niewydolności nerek w porównaniu z risperidonem. Różnice pomiędzy risperidonem a kwetiapiną były już mniej wyraźne, chociaż kwetiapina powiązana była z niższym ryzykiem udaru mózgu lub  zapalenia płuc.

Chociaż badanie wykorzystuje jedną z największych baz danych opieki podstawowej, której wyniki są reprezentatywne dla populacji Wielkiej Brytanii, posiada kilka ograniczeń. Brak informacji o dawkowaniu i przestrzeganiu zaleceń lekowych może prowadzić do niedokładności w klasyfikacji ekspozycji na leki. Ponadto, jak w każdym badaniu obserwacyjnym, nie można wykluczyć wpływu innych skojarzonych stanów, nawet pomimo zastosowania metody punktacji skłonności (propensity score). Należy również zachować ostrożność przy uogólnianiu wniosków poza badaną populację.

Wyniki tego badania podkreślają konieczność zachowania ostrożności podczas stosowania leków przeciwpsychotycznych w populacji osób z otępieniem, zwłaszcza w pierwszych dniach leczenia. Potrzebne są jednak dalsze badania, które pomogłyby lepiej zrozumieć mechanizmy związane z ryzykiem oraz opracować skuteczniejsze strategie zarządzania ryzykiem dla tej wrażliwej grupy pacjentów. Lekarze powinni rozważyć te informacje przy podejmowaniu decyzji o leczeniu, mając na uwadze zarówno potencjalne korzyści, jak i ryzyko związane z leczeniem antypsychotycznym.

Źródło: Mok PLH et al. Multiple adverse outcomes associated with antipsychotic use in people with dementia: Population based matched cohort study. BMJ 2024 Apr 17; 385: e076268.