Walidacja prostego badania krwi do diagnostyki zespołu niedoboru Glut1

Zespół niedoboru transportera glukozy typu 1 (Glut1-DS, glucose transporter 1 deficiency syndrome) stanowi rzadko rozpoznawaną, związaną ze znaczną niepełnosprawnością jednostkę chorobową o charakterze neurologicznym, którą można skutecznie leczyć pod warunkiem wcześniejszego prawidłowego rozpoznania.

Symptomatologia Glut1-DS jest wynikiem zaburzenia transportu glukozy przez barierę krew–mózg do komórek glejowych, co jest wynikiem występowania heterozygotycznych (głównie de novo) mutacji w genie SLC2A1, kodującego transporter glukozy Glut1. Glut1 jest glikoproteiną, lokalizującą się w błonach komórkowych ludzkich erytrocytów, śródbłonka mózgowego oraz komórek glejowych. Dysfunkcja tego transportera ogranicza dostępność glukozy komórkom mózgowym, prowadząc do poważnej niewydolności energetycznej. Glut1-DS jest powiązany nie tylko z ciężką niemowlęcą encefalopatią padaczkową, ale także z całym spektrum objawów neurologicznych u dzieci i dorosłych obejmujących padaczkę, trwałe zaburzenia ruchowe, napadowe zaburzenia ruchowe (dystonia) i upośledzenie funkcji poznawczych, które występują zarówno w formie izolowanej, jak i w kombinacjach.

Wczesna identyfikacja Glut1-DS ma fundamentalne znaczenie, bowiem schorzenie to można leczyć poprzez zastosowanie diety ketogennej bądź innowacyjnych metod terapeutycznych znajdujących się w fazie badań klinicznych.

Ustalenie rozpoznania Glut1-DS wymaga inwazyjnej procedury, jaką jest nakłucie lędźwiowe (LP, lumbar puncture), w celu oceny zawartości glukozy w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR) w połączeniu ze złożonym badaniem molekularnym genu SLC2A1, co łącznie wpływa na ograniczenie dostępności do diagnostyki zgodnej ze standardami. Dlatego też badacze z Francji postawili sobie za cel określenie skuteczności diagnostycznej testu METAGlut1. Jest to względnie proste badania krwi określające ilościowo Glut1 na powierzchni erytrocytów. W tym celu przeprowadzili wieloośrodkowe badanie w 33 ośrodkach we Francji, badając dwie kohorty pacjentów — prospektywną kohortę obejmującą pacjentów z klinicznie podejrzewanym Glut1-DS, badaną za pomocą strategii referencyjnej, tj. LP i analizy genu SLC2A1, oraz retrospektywną kohortę obejmującą pacjentów wcześniej zdiagnozowanych za pomocą Glut1-DS. Wszyscy pacjenci zostali poddani testom z użyciem METAGlut1. Prospektywna kohorta obejmowała analizę 428 pacjentów, w tym 15 pacjentów nowo zdiagnozowanych z Glut1-DS, natomiast retrospektywna kohorta obejmowała 67 pacjentów. Test METAGlut1 wykazał 80% czułość i wysoką > 99% swoistość  w rozpoznaniu Glut1-DS. Analizy zgodności wykazały istotne dopasowanie między wynikiem testu METAGlut1 a glikorachią (zawartością glukozy w PMR). W kohorcie prospektywnej dodatnia wartość predykcyjna METAGlutu1 nieznacznie przewyższyła wartość glikorachii. Podsumowując, badanie METAGlut1 wykazuje solidną, łatwą do wykonania i nieinwazyjną skuteczność diagnostyczną zespołu niedoboru Glut1, ułatwiając szeroko zakrojone badania przesiewowe u dzieci i dorosłych, w tym u osób wykazujących nietypowe objawy zespołu niedoboru Glut1.

Źródło: Mochel F., Gras D., Luton M.-P. i wsp. Prospective Multicenter Validation of a Simple Blood Test for the Diagnosis of Glut1 Deficiency Syndrome. Neurology 2023; 100: e2360–e2373.