Stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych a ryzyko rozwoju otępienia, w tym choroby Alzheimera

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z wiodących, modyfikowalnych czynników ryzyka choroby Alzheimera i pokrewnych otępień (ADRD, Alzheimer disease and related dementias). Badania kliniczne sugerują, że niektóre klasy leków przeciwnadciśnieniowych mogą zmniejszać zaburzenia funkcji poznawczych niezależnie od ich działania obniżającego ciśnienie krwi. Wcześniejsze badania obserwacyjne wykazały, że powszechnie stosowane leki przeciwnadciśnieniowe stymulujące receptory angiotensyny II typu 2 i 4, w porównaniu z tymi, które nie wykazują działania stymulującego, były związane z niższym ryzykiem wystąpienia przypadków łagodnych zaburzeń poznawczych i otępienia.

Korzystając z aktywnego komparatora i uwzględniając tylko osoby rozpoczynające leczenie (wcześniejsze badania tego nie zrobiły) oraz wykorzystując reprezentatywne na szczeblu krajowym badanie kohortowe osób korzystających z Medicare (ubezpieczalnia publiczna w USA), badacze porównali ryzyko wystąpienia ADRD u osób leczonych lekami przeciwnadciśnieniowymi, które stymulują receptory angiotensyny II typu 2 i 4 (tj. blokery receptora angiotensyny II typu 1, dihydropirydynowe blokery kanałów wapniowych i tiazydowe leki moczopędne) oraz schematami z lekami przeciwnadciśnieniowymi, które hamują receptory angiotensyny II typu 2 i 4 (inhibitory konwertazy angiotensyny, β-adrenolityki i niedihydropirydynowe blokery kanału wapniowego).

Badaniem objęto losową próbę 57 773 pacjentów w wieku co najmniej 65 lat z nowo rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym. Średni wiek uczestników wynosił 73,8 lat, 62,9% stanowiły kobiety, a 86,9% rasy białej. W kohorcie wyróżniono 4 grupy: osoby stosujące leki stymulujące (n = 4 879), leki hamujące (n = 10 303), grupę mieszaną (n = 2 179) i grupę niestosującą leków z żadnej z badanych grup (n = 40 413).

Wyniki obliczeń po korektach wykazały, że rozpoczęcie leczenia stymulującego receptory angiotensyny II powiązane jest z 16% niższym ryzykiem wystąpienia ADRD w okresie obserwacji wynoszącym 7 lat w porównaniu z leczeniem niestymulującym [iloraz hazardu (HR, hazard ratio) 0,84; 95-procentowy przedział ufności (CI, confidence interval) 0,79–0,90, p < 0,001). Stosowanie leczenia mieszanymi lekami również wiązało się ze statystycznie istotnym zmniejszeniem ryzyka wystąpienia ADRD w porównaniu z lekami hamującymi. W przypadku otępienia naczyniowego zastosowanie leków stymulujących w porównaniu z hamującymi wiązało się z obniżeniem ryzyka o 18% (HR 0,82; 95% CI 0,69–0,96; p = 0,02). I podobnie zastosowanie leczenia lekami mieszanym — ono również istotnie obniżało ryzyko stwierdzenia otępienia naczyniowego (p = 0,03).

Badacze w omówieniu stwierdzają, że zarówno dotychczasowe badania na zwierzętach, jak i ludziach potwierdzają potencjalne mechanizmy leżące u podstaw ich odkryć. Nadrzędna hipoteza, że poza wpływem na ciśnienie krwi, leki przeciwnadciśnieniowe, które zwiększają aktywność receptorów angiotensyny II typu 2 i 4, zapewniają lepszą ochronę mózgu w porównaniu z tymi, które zmniejszają aktywność, jest poparta znaczną liczbą badań na modelach zwierzęcych i badaniach na ludziach. Jednak ze względu na obserwacyjny charakter ich badania konieczne są dalsze badania o charakterze badania klinicznego interwencyjnego, które zweryfikują powyższą hipotezę.

Źródło: Marcum ZA, Gabriel N, Bress AP, Hernandez I. Association of New Use of Antihypertensives That Stimulate vs Inhibit Type 2 and 4 Angiotensin II Receptors With Dementia Among Medicare Beneficiaries. JAMA Netw Open. 2023; 6 (1): e2249370.