Predyktory kontroli występowania napadów u kobiet z padaczką uogólnioną po zastąpieniu leczenia walproinianem

Przy podejmowaniu decyzji o zmianie leku przeciwpadaczkowego u kobiet z idiopatyczną padaczką uogólnioną, kluczowe jest uwzględnienie kilku aspektów. Przede wszystkim, wybór alternatywy dla walproinianu powinien być podyktowany nie tylko skutecznością w kontroli napadów, ale również profilem bezpieczeństwa leku, zwłaszcza w kontekście planowania ciąży.
Należy zwrócić szczególną uwagę na ryzyko teratogenne związane z używaniem walproinianu w czasie ciąży, które jest dobrze udokumentowane i obejmuje zarówno wady wrodzone, jak i negatywne skutki w rozwoju neurologiczny płodu. Alternatywne leki, takie jak lewetyracetam czy lamotrygina, mogą oferować niższe ryzyko tych powikłań, ale jak pokazują wyniki badania, różnią się efektywnością w zapobieganiu nawrotom napadów.

W omawianym wieloośrodkowym badaniu retrospektywnym analizowano wpływ zastąpienia walproinianu (VPA) alternatywnym lekiem przeciwpadaczkowym u kobiet z idiopatyczną padaczką uogólnioną (IGE), w kontekście zwiększonego ryzyka wad wrodzonych oraz negatywnych skutków na rozwój neurologiczny płodu związanego z ekspozycją na VPA w czasie ciąży. Badanie to objęło 426 kobiet z 16 ośrodków, które zastąpiły VPA z powodu obaw o teratogenność (58,6%), skutki uboczne (29,4%) oraz brak skuteczności (5,6%). Spośród alternatywnych leków najczęściej wybierano lewetyracetam (LEV; 46,2%), lamotryginę (LTG; 32,9%), fenobarbital (5,2%), topiramat (4,5%) i inne (11,2%).

Ponad połowa badanej grupy miała rozpoznaną młodzieńczą padaczkę miokloniczną (JME), a większość pacjentek (84,5%) doświadczała napadów drgawkowych przed zmianą leczenia z VPA. Większość pacjentek nie miała napadów drgawkowych po roku (77,7%) i po dwóch latach (64,8%) od zmiany leczenia. W analizie wieloczynnikowej, niezależnymi predyktorami nawrotu lub nasilenia częstości występowania napadów po roku były: większa liczba typów napadów, wyższa dawka VPA, dłuższy okres wolny od napadów drgawkowych oraz cykliczny wzorzec napadów przed zmianą VPA.

Porównując kontrolę nad napadami po przejściu na LEV lub LTG, pogorszenie lub nawrót napadów drgawkowych wystąpił u 25,4% pacjentek, które przeszły na LEV, i u 40% tych, które przeszły na LTG. Wyniki te wskazują na znaczną złożoność decyzji klinicznych dotyczących zmiany leczenia w IGE i podkreślają potrzebę indywidualizacji terapii w oparciu o specyficzne cechy kliniczne i preferencje pacjenta.

W kontekście klinicznym, warto również zastanowić się nad kompleksowym podejściem obejmującym nie tylko leczenie farmakologiczne, ale również wsparcie psychologiczne dla pacjentek w ciąży lub planujących ciążę. Edukacja na temat zarządzania padaczką i ryzyka teratogennego związanych z różnymi lekami może pomóc w świadomym wyborze przez pacjentki.

Podsumowując, decyzja o zmianie leku przeciwpadaczkowego w przypadku kobiet z IGE wymaga zindywidualizowanego podejścia, uwzględniającego zarówno efektywność farmakologiczną, jak i bezpieczeństwo zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu. Ostateczny wybór powinien być rezultatem współpracy między pacjentką, a zespołem leczniczym, z pełnym zrozumieniem potencjalnych korzyści i ryzyka.

Źródło: Cerulli Irelli E et al. Predictors of seizure recurrence in women with idiopathic generalized epilepsy who switch from valproate to another medication. Neurology 2024; 102:e209222.