Poszukiwanie leków neuroprotekcyjnych w udarze mózgu trwa — zastosowanie NBP jako leczenia dodatkowego w ostrym udarze mózgu

Randomizowane badanie z zastosowaniem DL-3-n-butyloftalidu (NBP, DL-3-n-butylphthalide) wykazało jego skuteczność i bezpieczeństwo jako terapii dodanej do leczenia dożylnego i wewnątrznaczyniowego udaru mózgu.

DL-3-n-butyloftalid został zatwierdzony w 2002 roku przez chińską Agencję ds. Żywności i Leków (Food and Drug Agency) do leczenia ostrego udaru niedokrwiennego mózgu, ale FDA nie zatwierdziła go do leczenia udaru w USA. Dane przedkliniczne i ograniczone badania randomizowane sugerują, że NBP może mieć plejotropowe działanie neuroprotekcyjne, chociaż konkretny mechanizm działania pozostaje nieznany.

Aktualne badanie, którego wyniki opublikowano w JAMA Neurology, zaprojektowano w celu oceny leczenia z zastosowaniem NBP jako dodatku do trombolizy i/lub trombektomii. Spośród 1236 pacjentów poddanych skriningowi w 59 ośrodkach w Chinach przez prawie 4 lata, do badania włączono 1216 dorosłych z ostrym udarem niedokrwiennym mózgu oraz początkowym wynikiem NIHSS w zakresie od 4 do 25. Zastosowano u nich dożylną trombolizę, leczenie wewnątrznaczyniowe lub obie te metody i losowo przydzielano do grupy otrzymującej NBP lub placebo w ciągu 6 godzin od wystąpienia objawów. Badany lek podawano w postaci iniekcji dwa razy dziennie przez 14 dni, a następnie w postaci kapsułki doustnej trzy razy dziennie przez 76 dni. Korzystny wynik funkcjonalny oparto na początkowym wyniku NIHSS i zdefiniowano go jako wynik w skali Rankina (mRS) równy 0 (brak objawów) dla pacjentów z początkowym wynikiem NIHSS od 4 do 7, mRS od 0 do 1 (brak znaczącej niepełnosprawności) dla początkowego wyniku NIHSS od 8 do 14 oraz mRS od 0 do 2 (niewielka niepełnosprawność) dla początkowego wyniku NIHSS od 15 do 25.

Znacząco większy odsetek pacjentów osiągnął korzystny wynik funkcjonalny po 90 dniach w grupie NBP niż w grupie placebo (56,7% NBP w porównaniu z 44,0% placebo). Co istotne, poważne działania niepożądane były podobne w obu grupach (10,1% w grupie NBP w porównaniu z 12,0% w grupie placebo).

DL-3-n-butyloftalid to organiczny związek chemiczny, który jest jednym z głównych aktywnych składników wyizolowanych z tradycyjnej chińskiej rośliny leczniczej o nazwie Ligusticum wallichii, po polsku lubiśnik z rodziny selerowatych. W tradycyjnej medycynie chińskiej korzeń tej rośliny stosuje się w leczeniu różnych schorzeń, takich jak bóle głowy, bóle menstruacyjne i choroby sercowo-naczyniowe.

W ostatnich latach NBP przyciągnął uwagę badaczy jako potencjalny lek w leczeniu chorób układu nerwowego, w tym udarów mózgu. Istnieje kilka potencjalnych mechanizmów działania neuroprotekcyjnego NBP, na przykład poprzez zmniejszenie stresu oksydacyjnego i hamowanie apoptozy (programowanej śmierci komórkowej). NBP wykazuje wpływ na poprawę mikrokrążenia, co może przynieść korzyści w przypadku udaru mózgu. NBP może działać również przeciwzapalnie, a także wpływać na funkcjonowanie mitochondriów, co sprzyja ochronie komórek nerwowych.

Badania kliniczne nad NBP w odniesieniu do udaru mózgu nadal trwają, ale wstępne wyniki sugerują, że może być to obiecujący kandydat na lek w leczeniu udarów i innych schorzeń układu nerwowego. Warto jednak podkreślić, że podczas gdy tradycyjne wykorzystanie rośliny ma długą historię w medycynie chińskiej, zastosowanie NBP jako nowoczesnego leku wymaga dalszych badań klinicznych w celu potwierdzenia jego skuteczności i bezpieczeństwa. Podobnie w tym badaniu wczesne podanie NBP i połączenie go z trombolizą i trombektomią mogło poprawić wyniki leczenia, jednak zmiana w protokole badania polegająca na dostosowaniu wyniku na podstawie wyniku NIHSS utrudnia bardziej bezpośrednie porównania z innymi badaniami i konieczna może być niezależna replikacja rezultatów badania poza Chinami.

Źródło: Wang A., Jia B., Zhang X. et al. Efficacy and safety of butylphthalide in patients with acute ischemic stroke: A randomized clinical trial. JAMA Neurol 2023; 80(8): 851.