Lekanemab we wczesnej chorobie Alzheimera

Wyniki niektórych badań sugerują, że usuwanie beta-amyloidu z mózgu może spowalniać proces patogenetyczny mający miejsce w chorobie Alzheimera. W badaniu opublikowanym w New England Journal of Medicine przetestowano lekanemab będący przeciwciałem, które wiąże się z rozpuszczalną fibrylarną postacią beta-amyloidu. Badanie miało charakter wieloośrodkowy, podwójnie zaślepiony i randomizowany.  W badaniu wzięło udział 1795 pacjentów z wczesną postacią choroby Alzheimera, których losowo przypisano do grupy otrzymującej lekanemab dożylnie (10 mg na kilogram masy ciała co 2 tygodnie) lub placebo. Głównym punktem końcowym była zmiana w skali CDR-SB (Clinical Dementia Rating – Sum of Boxes) w stosunku do punktu wyjściowego. W skali tej wyższy wynik oznacza bardziej nasilone objawy otępienia w zakresie 0–18, a wynik 0,5–6 wskazuje na wczesną postać choroby Alzheimera. Ważnymi innymi drugorzędowymi punktami końcowymi były: ładunek amyloidu stwierdzany w badaniu PET mózgu po 18 miesiącach, wyniki oceny w ADAS-Cog-14, a także biomarkery z płynu mózgowo-rdzeniowego, takie jak Aβ1-40, Aβ1-42, całkowite tau, fosforylowane tau 181 i inne.

Po 18-miesięcznym okresie obserwacji stwierdzono, że średnie wyniki w CDR-SB uległy pogorszeniu w obu grupach badanych, jednak w grupie leczonej lekanemabem średnia zmiana w CDR-SB była znamiennie mniejsza niż w grupie placebo i wyniosła 1,21 pkt w porównaniu z 1,66  pkt w grupie placebo: różnica   −0,45 (95% CI −0,67 do −0,23).   W skali ADAS-Cog14 różnica w spadku pomiędzy grupą lekanemabu a placebo wyniosła −1,44 (95% CI −2,27 do −0,61), wartość, na którą warto zwrócić uwagę w kontekście wcześniej omawianego badania dotyczącego wpływu rozwiązywania krzyżówek i zadań poprawiających pamięć w MCI (przyp. red.).

Pod względem bezpieczeństwa wskaźniki były podobne w obu grupach badanych. W grupie lekanemabu najczęściej stwierdzano działania niepożądane związane z wlewem leku oraz obrazowe wykładniki związane z amyloidem polegające na występowaniu obrzęku.

Istotne jest stwierdzenie, że obecność obrzęku (effusion) wyraźnie związana jest z obecnością allelu ε4 genu APOE. Ponadto po zakończeniu fazy randomizowanej dwóch pacjentów dalej leczonych lekanemabem w fazie otwartej zmarło z powodu wieloogniskowego krwawienia śródmózgowego. Jeden z tych pacjentów był leczony aktywatorem plazminogenu z powodu udaru niedokrwiennego mózgu i był homozygotą pod względem allelu ε4. Genotyp APOE drugiego pacjenta nie został ujawniony.

Autorzy podkreślają, że konieczna jest dalsza obserwacja pacjentów, którzy już biorą udział w fazie otwartej badania. Ograniczenia badania wynikają z faktu, że przeprowadzono je w okresie pandemii COVID-19, co wpłynęło na wystąpienie ubytków niektórych danych, opuszczeniu dawek leków, opóźnienia w ocenie pacjentów i występowaniu zakażeń w trakcie badania. Ponadto występowanie charakterystycznych zmian w badaniach obrazowych może wpływać na usunięcie zaślepienia zarówno u badaczy jak i uczestników.

Źródło: van Dyck C.H. et al. Lecanemab in Early Alzheimer’s Disease. N Engl J Med 2023;388:9–21.