Kinetyka wzrostu alfa-synukleiny w testach amplifikacji pozwoli różnicować przebieg choroby Parkinsona

Testy amplifikacji zarodków alfa-synukleiny (alpha-synuclein seed amplification assays, aSyn-SAAs), chociaż póki co stosowane przede wszystkim w badaniach naukowych, niewątpliwie stanowią przełom w diagnostyce choroby Parkinsona (Parkinson’s Disease, PD) obrazując jeden z fundamentów patologii zawarty w definicji biologicznej choroby. W testach tych prawidłowe, monomeryczne białko jest wystawiane na działanie próbki materiału od pacjenta, która, jeśli zawiera patologiczną alfa-synukleinę, prowadzi do zwielokrotnienia badanego białka. Pozwala to na wykrycie nawet niewielkich ilości patogennej alfa-synukleiny związanej z neurodegeneracją w PD i otępieniu z ciałami Lewy’ego (Dementia with Lewy bodies, DLB). Ich szerokie zastosowanie jest ciągle ograniczone przez jakościowe wyniki testu (pozytywny lub negatywny) oraz inwazyjny charakter badania wykonywanego z próbki płynu mózgowo-rdzeniowego. Obecnie trwają intensywne prace nad wdrożeniem testów ilościowych  i możliwości uzyskania wyników z krwi lub śliny. Kolejne wyzwanie stanowi duża różnorodność genetyczna i patologiczna PD oraz współwystępowanie różnych proteinopatii u pacjentów z chorobami neurozwyrodnieniowymi. 

W lipcu tego roku ukazał się artykuł w The Lancet Neurology, w którym naukowcy ilościowo badali kinetykę wzrostu alfa-synukleiny w próbkach płynu mózgowo-rdzeniowego z dużych kohort pacjentów z chorobami z kręgu parkinsonizmów. Badane próbki podzielili na te prezentujące szybki lub powolny wzrost patologicznej alfa-synukleiny w teście aSyn-SAA.  

W postępującym porażeniu nadjądrowym (w którym dominującą patologią jest proteinopatia tau),   a którzy mieli towarzyszącą patologię a-synukleiny, kinetyka wzrostu w teście aSyn-SAA była wyraźnie wolniejsza niż w PD, co pozwalało na rozróżnienie tych dwóch chorób.  

Z kolei u pacjentów z genetycznymi postaciami PD szybsza kinetyka wzrostu była widoczna w postaci związanej z mutacją GBA1. Była ona też agresywniejsza niż w postaci sporadycznej, co odpowiada szybszej progresji choroby w tej grupie chorych. Szybsza kinetyka wzrostu wyraźnie predysponowała do pogorszenia funkcji poznawczych w przebiegu PD, zarówno w postaciach sporadycznych, jak  
i monogenowych oraz w sposób niezależny od współwystępującej patologii alzheimerowskiej. Potwierdza to obserwację, że progresja do otępienia jest związana z większą zdolnością do rozsiewu alfa-synukleiny i bardziej agresywną postacią proteinopatii. 

Wyniki badania otwierają nowy rozdział w dziedzinie biomarkerów alfa-synukleinopatii, pozwalając już nie tylko potwierdzić obecność tego typu patologii, ale także rokować przebieg choroby oraz potencjalnie różnicować podtypy kliniczne i genetyczne. Pozwala to również na wykrycie chorych z mieszanymi proteinopatiami, u których alfa-synukleinopatia przyczynia się do progresji klinicznej. W przyszłości testy te mają pozwolić na lepszy dobór pacjentów do badań klinicznych, potencjalnie zwiększając szansę na odkrycie terapii modyfikujących przebieg choroby. 

Źródło: https://www.thelancet.com/journals/laneur/article/PIIS1474-4422(25)00157-7/fulltext