Czy prebiotyki jelitowe mogą poprawiać pamięć poprzez wpływ na mikrobiotę? Wyniki badania interwencyjnego nad bliźniętami w wieku starszym

Rozwój badań nad mikrobiomem jelitowym coraz wyraźniej wskazuje na jego istotną rolę nie tylko w utrzymaniu zdrowia fizycznego, ale także w funkcjonowaniu mózgu, co jest szczególnie ważne w kontekście starzenia się populacji. Badania przeprowadzone do tej pory sugerują, że mikrobiom jelitowy ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania poznawczego i fizycznego w procesie starzenia. Mikrobiom ten, złożony z bakterii, archea, wirusów i mikroorganizmów eukariotycznych, odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu zdrowej fizjologii. Z wiekiem odporność mikrobiomu jelitowego maleje, staje się on bardziej podatny na zaburzenia, wpływ leków i zmiany stylu życia, co skutkuje zmianami w różnorodności gatunkowej i zwiększonej zmienności między jednostkami. Badania nad transplantacją kału u zwierząt wykazały, jak mikrobiota jelitowa może zmieniać skład ciała biorcy, odzwierciedlając fenotyp dawcy.

Celem omawianego badania opublikowanego w Nature Communictaions (dostęp otwarty) była ocena, czy modulacja mikrobiomu jelitowego za pomocą prebiotyku poprawia funkcję mięśniową (mierzoną jako czas wstawania z krzesła wykonanego pięciokrotnie) w porównaniu z placebo oraz drugorzędowe punkty końcowe, które objęły ocenę funkcji poznawczych, siłę chwytu (uścisku ręką), baterię krótkich testów fizycznych, apetyt oraz parametry mikrobiomu jelitowego. Badanie miało charakter podwójnie zaślepiony, kontrolowany placebo, z randomizacją na grupie 36 par bliźniąt (72 osoby) w wieku 60 lat i starszych, gdzie każda para była losowo przydzielana do otrzymywania prebiotyku lub placebo codziennie przez 12 tygodni. Wszystkim uczestnikom przypisano ćwiczenia oporowe i suplementację aminokwasów rozgałęzionych (BCAA). Badanie przeprowadzono zdalnie, z wykorzystaniem wideowizyt, kwestionariuszy online oraz testów poznawczych. Wykorzystanie bliźniąt jako uczestników badania wzmocniło projekt badania, zapewniając lepsze dopasowanie genetyczne i środowiskowe. 

Nie stwierdzono istotnej różnicy między grupami stosującymi prebiotyki lub placebo w zakresie głównego wyniku, jakim był czas wstawania z krzesła. Autorzy stwierdzili, że prebiotyk poprawiał funkcje poznawcze. Do oceny efektów zastosowali wynik zbiorczy, łączący składowe baterii poznawczej CANTAB. Zaznaczyli jednak, że trudno jest ocenić kliniczne znaczenie tej poprawy. Jedynym indywidualnym testem poznawczym, który wykazał istotną poprawę w grupie otrzymującej prebiotyk w porównaniu z placebo, była liczba błędów w teście nauki par asocjacyjnych (Paired Associates Learning test), który ocenia pamięć wizualną i uczenie się nowych treści. Wyniki tego testu mogą być wczesnym markerem choroby Alzheimera.
Podsumowując, wyniki badania wykazały, że interwencje dotyczące mikrobiomu jelitowego, mogą poprawić funkcje poznawcze w populacji osób starszych. Analiza podkreśla także możliwość przeprowadzenia zdalnych badań u osób starszych, co może zmniejszyć ich niedostateczną reprezentację w badaniach klinicznych.

Źródło: Ni Lochlainn, M., Bowyer, R.C.E., Moll, J.M. et al. Effect of gut microbiome modulation on muscle function and cognition: the PROMOTe randomised controlled trial. Nat Commun 15, 1859 (2024).