Biopsja skóry w diagnostyce chorób prionowych

W ostatnich latach nasza wiedza na temat chorób prionowych oraz dostępnych metod ich diagnostyki wyraźnie się poszerzyła. Tradycyjnie potwierdzenie rozpoznania tych rzadkich i śmiertelnych chorób neurodegeneracyjnych w dużej mierze opiera się na analizie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR). Jednak pojawiające się dane wskazują, że analiza bioptatów skóry, przeprowadzana przy użyciu wysoce czułych testów, może zapewnić porównywalną, a czasem nawet wyższą wartość diagnostyczną niż klasyczne metody bazujące na badaniu PMR.

W Chinach niedawno przeprowadzono wieloośrodkowe badanie, które dostarcza przekonujących dowodów na znaczenie wykorzystywania wycinków skóry w diagnostyce chorób prionowych. W dwóch kohortach pacjentów – wstępnej (eksploracyjnej) obejmującej jeden ośrodek oraz potwierdzającej (wieloośrodkowej) – badacze zastosowali test oparty na indukowanej drganiami konwersji w czasie rzeczywistym (RT-QUIC, real-time quaking-induced conversion). W tej metodzie wykorzystuje się rekombinowane białko prionowe jako substrat do wykrywania subtelnej aktywności zarodkującej patologicznych prionów w badanym materiale.

Co istotne, dodatnią aktywność prionową stwierdzono nie tylko w PMR, ale również w niewielkich wycinkach skóry pobranych z określonych okolic ciała.

W badaniu udział wzięło łącznie 101 pacjentów z rozpoznaniem choroby prionowej oraz 23 osoby z grupy kontrolnej, bez objawów tych chorób. W pierwszym eksploracyjnym etapie pobrano wycinki skóry z trzech z czterech okolic (przy uchu, z okolicy ramienia, dolnej części pleców oraz wewnętrznej strony uda), a następnie poddano je różnym stopniom rozcieńczenia (od 10−2 do 10−4) i przeprowadzono test RT-QUIC.

Przy zastosowaniu warunków eksperymentalnych rozcieńczenia 10–2 dodatnie wyniki testu RT-QUICK z różnych miejsc pobrań dały rezultat podobny jak badanie PMR (dla skóry: 18 z 26 [69,2%] do 74 z 93 [79,6%] w porównaniu z PMT: 71 of 94 [75,5%]). Co więcej, zwiększenie liczby miejsc biopsji i stosowanie wielokrotnych rozcieńczeń znacznie podniosło czułość metody, przewyższając tę uzyskaną przy analizie PMR. I tak połączenie badań wycinków z dwóch lub więcej miejsc przy rozcieńczeniu 10⁻² dało odsetek dodatnich wyników przekraczający 92%, znacząco więcej niż 75,5% uzyskane wyłącznie dla PMR.

Te wyniki potwierdzono następnie w osobnej grupie pacjentów, u których jednocześnie badano aktywność prionów w skórze i PMR. Nawet zastosowanie pojedynczego miejsca biopsji skóry przy rozcieńczeniu 10⁻² pozwoliło uzyskać odsetek dodatnich wyników nieznacznie wyższy niż w przypadku PMR, co dodatkowo uwiarygadnia pierwotne dane.

Przytoczone wyniki nie tylko podkreślają realną możliwość wykorzystania próbek skóry w diagnostyce PRD, ale również sugerują potencjalnie przełomową zmianę w praktyce klinicznej. Poszerzenie zakresu materiałów diagnostycznych może pomóc neurologom i innym specjalistom w szybszym i trafniejszym rozpoznawaniu PRD, co ułatwi lepszą komunikację z pacjentami oraz ewentualne ukierunkowanie dalszego postępowania terapeutycznego.

Podsumowując, biopsje skóry – pod warunkiem optymalnego doboru miejsc pobrania i właściwego stopnia rozcieńczenia – mogą stać się kluczowym elementem w diagnostycznych arsenałach przeciwko PRD. To istotny krok w kierunku bardziej dostępnych, powtarzalnych i czułych testów, torujący drogę dla poprawy opieki klinicznej oraz dalszych badań nad tymi wyniszczającymi chorobami.

Źródło: Chen ZY et al. Multisite skin biopsies vs cerebrospinal fluid for prion seeding activity in the diagnosis of prion diseases. JAMA Neurol 2024 Oct 14; [e-pub].