Jak daleko do doskonałości w leczeniu migreny w Polsce? Wyniki ogólnopolskiego badania przekrojowego

Badanie „Migrena w Polsce” to ogólnokrajowe, przekrojowe badanie online przeprowadzone w okresie od sierpnia 2021 roku do czerwca 2022 roku. Podczas XXV Zjazdu PTN wyniki badania przedstawiła dr hab. n. med. Marta Waliszewska-Prosół z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Celem badania była ocena wzorców opieki nad pacjentami cierpiącymi na migrenę w Polsce. Protokół badania opierał się na badaniu American Migraine Prevalence and Prevention i zawierał pytania umożliwiające rozpoznanie migreny bez aury (MwoA). Kwestionariusz oceniał również częstotliwość konsultacji z lekarzem oraz stosowanie leczenia doraźnego i profilaktycznego, w tym metod niefarmakologicznych. 

W badaniu wzięło udział 3225 respondentów w wieku od 13 do 80 lat, ze średnią wieku około 39 lat. Kobiety stanowiły zdecydowaną większość uczestników, bo aż 87,1%. Diagnozę migreny bez aury potwierdzono u 1679 osób, co stanowi 52,73% badanych. Z tej grupy aż 93,57% konsultowało ból głowy z lekarzem w przeszłości, co wskazuje na wysoką świadomość problemu wśród pacjentów. 

Spośród osób z potwierdzoną migreną bez aury 1553 uczestników (92,50%) zadeklarowało, że obecnie stosuje jakąś formę leczenia. Najczęściej używanymi lekami były: 

• Złożone leki przeciwbólowe zawierające — co szczególnie istotne — kodeinę, stosowane przez 59%, 
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i paracetamol, stosowane przez 78,5%, 
• Tryptany lub pochodne ergotaminy, stosowane przez 57%. 

Istotnym problemem ujawnionym w badaniu jest nadużywanie leków doraźnych. Aż 383 osoby (23% badanych) stosowały leki przeciwbólowe z częstotliwością wskazującą na potencjalne nadużywanie, co może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i paradoksalnie zwiększać częstotliwość bólów głowy. 

Leczenie profilaktyczne stosowało kiedykolwiek 599 osób (35,68%), a jedynie 193 osoby (11,49%) przyjmowały leki zapobiegawcze w momencie badania. Ponad połowa pacjentów, którym przepisano leczenie profilaktyczne, przerwała terapię bez konsultacji z lekarzem, co może świadczyć o braku edukacji na temat znaczenia ciągłości leczenia lub o wystąpieniu działań niepożądanych. Najczęściej przepisywanymi lekami w profilaktyce migreny były: iprazochrom, stosowany przez 151 osób (8,99%); flunaryzyna, stosowana przez 136 osób (8,10%); topiramat, stosowany przez 99 osób (5,90%). 

Dodatkowo, 23,28% badanych stosowało nutraceutyki w profilaktyce migreny, z magnezem jako najczęściej wybieranym suplementem. Mimo że według wytycznych profilaktyka jest zalecana dla wielu pacjentów z migreną, tylko 23% osób wymagających takiego leczenia faktycznie je stosowało. 

Wnioski z badania są następujące: 

• Wysoki wskaźnik konsultacji specjalistycznych: Pacjenci z migreną w Polsce wykazują wysoką skłonność do konsultowania się z lekarzem, a większość otrzymuje prawidłową diagnozę. 
• Potrzeba poprawy standardów opieki: Istnieje konieczność optymalizacji leczenia, zwłaszcza w zakresie wyboru odpowiedniej terapii profilaktycznej. 
• Nadużywanie leków zawierających kodeinę: Wysoki odsetek pacjentów stosuje złożone leki przeciwbólowe z kodeiną, które są dostępne bez recepty, ale nie są zalecane w leczeniu doraźnym migreny. Może to prowadzić do nadużywania i związanych z tym powikłań zdrowotnych. 
• Niska adherencja do leczenia profilaktycznego: Wielu pacjentów przerywa leczenie profilaktyczne bez konsultacji z lekarzem, co może obniżać skuteczność terapii i pogarszać kontrolę choroby. 
• Brak świadomości na temat leczenia: Wyniki sugerują potrzebę zwiększenia edukacji zarówno wśród pacjentów, jak i lekarzy na temat nowoczesnych metod leczenia migreny i ryzyka związanego z nieprawidłowym stosowaniem leków. 

Podsumowując, badanie „Migrena w Polsce” ujawniło istotne wyzwania w opiece nad pacjentami z migreną, w tym nadużywanie niezalecanych leków doraźnych i niewystarczające stosowanie terapii profilaktycznych. Działania mające na celu edukację i poprawę standardów leczenia są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów cierpiących na migrenę w Polsce. Podczas prezentacji Autorka zwróciła uwagę na konieczność uregulowania rynku leków przeciwbólowych OTC zawierających kodeinę, gdyż Polska jest jednym z nielicznych krajów, gdzie leki zawierające kodeinę są dostępne bez recepty. Ponadto stwierdzono, że w leczeniu profilaktycznym migreny stosowany jest iprazochrom, który nie jest zalecany przez żadne wytyczne dotyczące leczenia profilaktycznego migreny. 

Rekomendacje: 

• Edukacja pacjentów: Należy zwiększyć świadomość na temat migreny, jej leczenia oraz ryzyka związanego z nadużywaniem leków przeciwbólowych, szczególnie tych zawierających kodeinę. 
• Szkolenia dla lekarzy: Poprawa standardów opieki może być osiągnięta poprzez dodatkowe szkolenia dla lekarzy na temat aktualnych wytycznych leczenia migreny, w tym znaczenia terapii profilaktycznej. 
• Regulacje dotyczące leków OTC: Rozważenie ograniczenia dostępności bez recepty leków zawierających kodeinę lub wprowadzenie programów monitorujących ich sprzedaż. 
• Promocja terapii profilaktycznych: Zachęcanie pacjentów do kontynuowania leczenia profilaktycznego i regularnych konsultacji z lekarzem w celu oceny skuteczności i ewentualnej modyfikacji terapii. 

Źródło: XXV Zjazd PTN 11.09.2024–14.09.2024, B. (2024). XXV Zjazd Polskiego Towarzystwa Neurologicznego 11.09.2024–14.09.2024, Białystok, Streszczenia. Polski Przegląd Neurologiczny, 20(A).